گزارش شانزدهم: مشاغل عمومی، آخرین راه نجات از بیکاری گسترده
شانزدهمین گزارش «کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی» توسط معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر شد. این گزارش در وهلۀ نخست به‌طور خلاصه به چیستی برنامه‌های مشاغل عمومی می‌پردازد. سپس تجارب کشورهای آلمان، هند، آرژانتین و آفریقای جنوبی در زمینۀ اجرای برنامه‌های مشاغل عمومی را شرح داده و نقاط قوت و ضعف آن‌ها را به بررسی می‌گذارد. این بررسی نشان می‌دهد که برنامه‌های مشاغل عمومی در کشورهای پیش‌گفته، با وجود برخی کاستی‌های اجرایی، به‌دلیل مهارت‌افزایی و پیوندهای کاری که برای افراد ایجاد می‌کنند، به اشتغال بلندمدت‌تر آن‌ها منجر می‌شوند و علاوه‌بر کاهش فقر بر کاهش نرخ بیکاری نیز تأثیرگذار هستند. گزارش در نهایت به دو برنامۀ مشاغل عمومی اجراشده در ایران، یعنی طرح مقابله با آتش‌سوزی جنگل‌ها در کردستان و طرح لایروبی قنوات شهرستان قصرقند در سیستان‌وبلوچستان اشاره می‌کند.
🔴 مشاغل عمومی، آخرین راه نجات از بیکاری گسترده 🔴
📌 در گزارش پانزدهم خبرنامۀ «کرونا، نیروی‌کار و حمایت اجتماعی» با موضوع فقر شهری و حاشیه‌نشینی، به مشاغل عمومی به‌عنوان یکی از راه‌کارهای کاهش فقر اشاره کردیم. در این گزارش به چیستی برنامه‌های مشاغل عمومی و برخی تجارب جهانی در زمینۀ اجرای این برنامه‌ها می‌پردازیم.
📌 بیکاری گسترده در جهان دولت‌ها را وادار کرده است که نقش خود را در بازار کار بازتعریف کنند. دولت‌ها عموماً پذیرفته‌اند همان‌طور که در هنگام سقوط نظام مالی باید با مداخلۀ مستقیم، بازارهای مالی و در واقع نظام اقتصادی را نجات دهند، در شرایط بیکاری گسترده نیز بایستی با اجرای سیاست مشاغل عمومی نقش آخرین کارآفرین نجات‌دهنده (Employer of last Resort ) را به‌عهده گیرند. مشاغل عمومی در واقع یکی از ابزارهای حمایتی دولت‌ها هستند که ضمن کاهش فقر، توان‌مندی اجتماعی و مهارتی فقرا را افزایش می‌دهند. این ابزار هم‌چنین به‌عنوان شیوه‌ای کارآمد برای هدف‌مندی منابع حمایتی دولت‌ها عمل می‌کند؛ به‌این معنا که برنامه‌های مشاغل عمومی با تعیین دست‌مزدی پایین‌تر از حداقل دست‌مزد قانونی، شرایطی را فراهم می‌کنند تا صرفاً افراد نیازمند به این برنامه‌ها بپیوندند. مصداق مشاغل عمومی در روستاها کمک به حفظ محیط‌زیست، گسترش آبخیزداری و بیابان‌زدایی، و در شهرها گسترش خدمات بهداشتی، ورزشی، آموزشی، و مراقبتی است.
📌 در برنامه‌های مشاغل عمومی افراد به‌طور داوطلبانه در زمینه‌هایی مشغول به کار می‌شوند که منافع بلندمدت‌تری را برای آن‌ها در پی دارد. به طور مثال در روستا گسترش آبخیزداری و یا حفظ محیط زیست می‌تواند به تقویت زیرساخت‌های روستایی و گسترش بخش کشاورزی بیانجامد و از این طریق روستاها می‌توانند مزیت‌های پایدار بدست آورند.
📌 تجارب جهانی اجرای برنامه‌های مشاغل عمومی نشان می‌دهد که این برنامه‌ها با وجود برخی کاستی‌های اجرایی، به‌دلیل مهارت‌افزایی و پیوندهای کاری که برای افراد ایجاد می‌کنند، به اشتغال بلندمدت‌تر آن‌ها منجر می‌شوند و علاوه بر کاهش فقر بر کاهش نرخ بیکاری نیز تأثیرگذار هستند.